Jakie wskaźniki powinny być używane do kontroli procesów sterylizacji?
Jakie wskaźniki powinny być używane do kontroli procesów sterylizacji? Dlaczego kontrola procesu sterylizacji jest niezmiernie ważna?
Proces sterylizacji to wyeliminowanie groźnych patogenów, w każdej ich postaci. To 100% wyjałowienie przedmiotu i tym samym jego bezpieczeństwo w ponownym użyciu, w kontakcie z ciałem ludzkim. Najczęściej stosowaną sterylizacją jest parowo-ciśnieniowa, czyli sterylizacja w warunkach nadciśnienia poprzez oddziaływanie nasyconą parą wodną o wysokiej temperaturze. Proces odbywa się w hermetycznej, próżniowej komorze. Urządzeniem, które przeprowadza proces sterylizacji parowej jest autoklaw. Jest to urządzenie techniczne, zaawansowane, które może podlegać pewnym awariom i błędom. Dlatego tak ważna jest kontrola parametrów sterylizacji – czy zachowane zostały wszystkie warunki cyklu, czy rzeczywiście zakończył się cykl i czy okazał się skuteczny. Służą temu odpowiednie wskaźniki kontroli procesów sterylizacji.
Jakie wyróżniamy wskaźniki kontroli procesów sterylizacji? Na początek wskaźniki fizyczne – czym są?
Kontrola fizyczna, inaczej parametryczna procesu sterylizacji polega na informowaniu nas o pracy mechanizmów sterylizatora, np.: jego termometru, manometru, czujników itp. Jest to swoista obserwacja przebiegu procesu i jego parametrów. Nierzadko efektem są określone raporty, wykresy, wydruki. Pamiętajmy, że niektóre parametry autoklawu podlegają odpowiedniej kalibracji.
Wskaźniki chemiczne kontroli procesu sterylizacji – na czym polegają, jaki jest ich cel?
We wnętrzu każdego sterylizowanego pakietu umieszcza się wskaźniki chemiczne. Ich zadaniem jest potwierdzenie wykonania procesu sterylizacji, czy wszystkie warunki zostały spełnione. Wskaźniki te ulegają przebarwieniu, co świadczy m.in. o odpowiedniej penetracji pary wodnej, jej odpowiedniej temperaturze, właściwym ciśnieniu i czasie trwania oddziaływania. To inaczej potwierdzenie osiągnięcia wszystkich wymaganych parametrów cyklu.
Jakie wyróżniamy klasy wskaźników chemicznych procesu sterylizacji?
Obecnie, w przypadku metody sterylizacji parą wodną w autoklawach, stosowane są cztery typy wskaźników: I, IV, V i VI. Zasadą jest, że im wyższy numer wskaźnika chemicznego, tym stopień zaawansowania tego testu jest wyższy.
Testy kategorii I – to potwierdzenie przeprowadzenia sterylizacji, bez weryfikacji parametrów procesu. Obecnie najczęściej fabrycznie są już nanoszone na zewnętrzną powierzchnię opakowań typu torebki i rękawy do autoklawu;
Testy kategorii IV – to testy wieloparametrowe, określające i potwierdzające wystąpienie zalecanych wartości dwóch parametrów: temperatury i czasu;
Testy kategorii V – to wiarygodna ocena obecności pary wodnej, właściwej temperatury procesu i czasu ekspozycji;
Testy kategorii VI – najskuteczniejsze, najbardziej miarodajna informacja o skuteczności penetracji sterylizowanego materiału parą wodną.
Na koniec: wskaźniki biologiczne procesu sterylizacji. Jak działają w procesie kontroli?
Wskaźniki biologiczne, np.: test Sporal A zawierają spory szczepu Geobacillus stearothermophilus. Wskaźnik kolorystyczny informuje nas o tym, czy spory przeżyły czy zostały zabite w wyniku ekspozycji na proces sterylizacji parowej. Przeprowadzane są okresowo, dla sprawdzenia skuteczności cykli sterylizacyjnych w urządzeniu.
Zobacz także: