Jak powinno się sterylizować narzędzia ?
Sterylizacja narzędzi to nic innego jak proces, polegający na niszczeniu wszystkich, niechcianych, a występujących na narzędziach form mikroorganizmów. Nazywany również wyjaławianiem. Może być przeprowadzana w sposób mechaniczny, fizyczny lub także chemiczny. Efektem tego procesu są czyste, jałowe narzędzia.
Sterylizacja narzędzi jest bardzo ważnym elementem funkcjonowania gabinetów lekarskich, studiów tatuażu, a także gabinetów kosmetycznych, odnowy biologicznej, czy zakładów fryzjerskich. W gruncie rzeczy, sterylizacji powinny podlegać wszystkie narzędzia, które mają kontakt z ludzkim organizmem, szczególnie wówczas, gdy dochodzi do przerwania tkanki. Sam proces jest niczym innym, jak zniszczeniem wszystkich form mikroorganizmów, co sprawia, że narzędzia po przeprowadzeniu procesu sterylizacji stają się jałowe. Za odpowiednie przeprowadzenie procedury sterylizacji narzędzi odpowiedzialny jest lekarz, kierownik gabinetu, lub wyszkolona do tego osoba, a w przypadku pozostałych miejsc odpowiednio przeszkolona osoba, która wykorzystuje narzędzia w czasie wykonywania pracy. Narzędzia poddawane sterylizacji muszą być nie tylko idealnie czyste, ale również suche, zdezynfekowane i odpowiednio zapakowane w opakowania do sterylizacji. Do zabezpieczenia opakowań warto także stosować zgrzewarki impulsowe. Wszystkie parametry związane ze sterylizacją muszą być przestrzegane bardzo rygorystycznie. To nie tylko wymóg prawny, ale przede wszystkim kwestia bezpieczeństwa, która sprawia, że wyposażenia miejsca pracy w sterylizator jest niezbędne. Warto mieć na uwadze, że wykorzystywany w domach sterylizator do butelek, nie podlega takim samym zasadom, jak urządzenia medyczne, czy przeznaczone do użytku profesjonalnego. Narzędzia mogą być poddawane sterylizacji w różny sposób. Choć najpopularniejszym jest sterylizacja parowa, do której wykorzystuje się autoklawy, to możliwe jest również używanie w tym celu suchego i gorącego powietrza, gazów bakteriobójczych, promieniowania izotopów, a w końcu chemosterylizatorów, które wykorzystuje się tam, gdzie wysokie temperatury mogłyby uszkodzić przybory. Ciekawym urządzeniem służącym do sterylizacji jest także myjka ultradźwiękowa.
Przebieg i zasady sterylizacji narzędzi za pomocą pary wodnej
Parowa sterylizacja narzędzi jest nie tylko najpopularniejsza, ale również najbardziej ekonomiczna i ekologiczna. Urządzenia wykorzystywane w procesie sterylizacji parowej nie są duże, więc bez problemu zmieszczą się nawet w mniejszych zakładach. Ponadto, czynnikiem sterylizującym jest para wodna, więc koszty eksploatacji takich urządzeń nie są wysokie. Warto wspomnieć o autoklawie parowym, który jest profesjonalnym sterylizatorem, umożliwiającym przeprowadzenie prawidłowego procesu sterylizacji, za pomocą zawartych w nim elementów (takich jak niezbędna wytwornica pary, pompa próżniowa, czy odpowiednie elementy zabezpieczające). Sam proces wyjaławiania narzędzi trwa zazwyczaj od 15 do 30 minut, co jest uzależnione od rodzaju przedmiotów, znów temperatura wewnątrz urządzenia wynosi od 108 do 134°C. Jego pierwszym etapem jest nagrzewanie się urządzenia, w czasie którego niezbędne do przeprowadzenia sterylizacji ciepło, przenika w głąb poddanych jej narzędzi. Następnie, para wodna oddaje swoje ciepło wyjaławiając przedmioty aż do chwili, gdy następuje wyrównanie się temperatur, a wymiana ciepła ustępuje. Na tym etapie, możemy mówić o sterylizacji właściwej, która wymaga utrzymania określonej temperatury przez stosowny okres. Sterylizacja narzędzi w autoklawie dobiega końca, gdy sterylizator zaczyna się schładzać, a specjalny manometr wskaże wyrównanie się ciśnienia wewnątrz z ciśnieniem atmosferycznym. Po zakończeniu procesu, przedmioty wyjałowione w sterylizatorze trzeba wysuszyć. Ich przechowywanie powinno się odbywać w czystych pojemnikach, przez czas nie dłuższy, niż 14 dni.
Sterylizacja narzędzi suchym i gorącym powietrzem – o czym pamiętać?
Suche i gorące powietrze jest wykorzystywane do usuwania mikroorganizmów z tych przedmiotów, które nie mogą mieć styczności z wysokim ciśnieniem. Czas wyjaławiania za pomocą suchego powietrza jest uzależniony nie tylko od materiału poddawanemu ekspozycji na jego działanie, ale również od temperatury powietrza. Co istotne, do czasu ekspozycji w tym przypadku nie powinno się dodawać okresu niezbędnego do nagrzania komory. Ponadto sterylizowane narzędzia muszą być suche.
Zasady gazowego wyjaławiania narzędzi
W sterylizacji gazowej wykorzystuje się m. in. tlenek etylenu i formaldehyd. Wykorzystywanie tej metody wiąże się z uprzednim, dokładnym wyczyszczeniem narzędzi. W przeciwnym razie bakteriobójcze gazy będą miały niemały problem z usunięciem drobnoustrojów, co będzie skutkowało niewłaściwie przeprowadzonym wyjaławianiem. W procesie sterylizacji gazowej powinny brać udział przeszkolone i doświadczone osoby, z uwagi na toksyczność i potencjalną kancerogenność wykorzystywanych gazów. Również w związku z tym, przedmioty czyszczone gazami, powinny być poddane desorpcji, w czasie której uwolnią wszystkie szkodliwe cząsteczki. Jest to proces niezbędny, jednak zajmujący wiele czasu i może trwać od kilkunastu godzin, nawet do tygodnia.
Wykonywanie kontroli procesu wyjaławiania w sterylizatorze
Dobrze przeprowadzona sterylizacja narzędzi to przede wszystkim taka, w czasie której przestrzega się zasad obowiązujących podczas wyjaławiania konkretną metodą. Ponadto, zanim rozpocznie się sam proces, należy dopilnować zdezynfekowania narzędzi, ich osuszenia, a w końcu zapakowania. Natomiast po wykonaniu procesu, wszystkie przedmioty powinny być odpowiednio przechowywane. Do sprawdzenia, czy sterylizacja przebiegła pomyślnie, należy wykorzystywać odpowiednie – chemiczne lub fizyczne – wskaźniki.